آهک نام عمومی گروهی از ترکیبات شیمیایی و معدنی است که کاربرد های بسیار زیادی در بخش های مختلف صنعتی و مشاغل گوناگون دارند. آهک ها از جمله آهک خام ، آهک پخته شده و آهک شکفته شده شباهت های زیادی با هم دارند از جمله اینکه سفید رنگ هستند ، خاصیت قلیایی دارند و همه آنها دارای ترکیب کلسیمی در ساختار شیمیایی می باشند. همه انواع آهک از حرارت دهی و تجزیه سنگ آهک موجود در معادن تولید می شود. آهک خام دارای فرمول شیمیایی کربنات کلسیم با ساختار CaCO3 است و می توان آن را به صورت کلوخه و یا پودر سنگ آهک در صنایع ساختمانی ، تولید لاستیک و پلاستیک ، تولید مواد شیمیایی ، رنگ و رزین ، صنایع نفت و پتروشیمی و … مورد استفاده قرار داد. در ادامه به معرفی انواع مختلف آهک فراروی شده و تفاوت های آن می پردازیم.
آهک زنده
به دلیل ناخالصی های مختلفی که سنگ آهک خام در ساختار خود دارد و این ناخالصی ها ممکن است برای استفاده در برخی مصارف مناسب نباشد ، بنابراین آن را در دمای بسیار بالایی در حدود 900 تا هزار درجه سانتی گراد حرارت می دهیم تا با تجزیه سنگ آهک ، ناخالصی های گرفتار شده در آن آزاد شود. طی انجام این خالص سازی ، فرمول کلی آهک از کربنات کلسیم به اکسید کلسیم تغییر می کند و در این حالت آن را آهک پخته شده ، آهک فعال یا آهک زنده می نامند.
آهک هیدراته
نوع دیگری از آهک نیز وجود دارد که از واکنش آهک زنده با آب تولید می شود. آهک زنده یا آهک فعال یک ماده بسیار ناپایدار است و تمایل زیادی به جذب رطوبت و ترکیب با آب دارد. اگر آن را با آب ترکیب نماییم ، طی یک واکنش شیمیایی گرمازا که حرارت تولید می کند ، به ماده دیگری تبدیل خواهد. فرایند انجام به این صورت است که فرمول شیمیایی آن از اکسید کلسیم به هیدروکسید کلسیم تغییر خواهد کرد و از یک ماده ناپایدار به ماده ای پایدار تبدیل می شود. هیدروکسید کلسیم با اسامی آهک شکفته شده یا آهک هیدراته هم معروف است زیرا در اثر واکنش با آب ، آهک اصطلاحا شکفته می شود.
تفاوت آهک هیدراته و آهک زنده
آهک زنده و آهک هیدراته و همچنین آهک خام (کربنات کلسیم) اگرچه از نظر نام ، همگی آهک هستند اما به لحاظ فرمول شیمیایی کاملا متفاوت می باشند. این ترکیبات همگی حاوی یون کلسیم بوده ولی ساختار آنها با هم فرق دارد. آهک زنده دارای فرمول شیمیایی اکلسید کلسیم است و فرمول مولکولی آهک هیدراته هم هیدروکسید کلسیم می باشد. تفاوت دیگر این دو محصول در پایداری آنها است. آهک زنده یک ماده کاملا ناپایدار بوده و در صورت تماس با آب یا حتی رطوبت هوا ، به سرعت واکنش شیمیایی ایجاد کرده و طی چند لحظه به ماده دیگری تبدیل می گردد. در حالی که آهک هیدراته پایداری بسیار بیشتری دارد و با آب واکنش نمی دهد. تغییر شیمیایی این ماده نیاز به سال ها زمان دارد.
تفاوت دیگر آهک هیدراته و اهک زنده در کاربرد آنها است. آهک زنده بیشتر در دو صنعت بسیار با اهمیت تولید سیمان و ذوب آهن بکار می رود. آهک ، پایه اصلی در تولید سیمان است که به میزان بسیار زیادی در این صنعت بکار می رود. همچنین در فولاد سازی از آهک زنده در بخش کوره اکسیژن پایه برای خالص سازی سنگ آهن و جدا سازی ناخالصی های آن نظیر آلومینیوم ، منگنز و … استفاده می شود. اما کاربرد آهک هیدراته بسیار گسترده تر است و به شکل فراوانی در صنایع کاغذ سازی ، نفت و گاز و پتروشیمی ، تولید لاستیک ، پلاستیک و پلیمر ، رنگ و رزین و ضدعفونی اماکن مختلف بکار می رود.