دولومیت چیست
دولومیت Dolomite که با نان آهک دولومیتی هم شناخته می شود جزء کانی های رسوبی و از خانواده سنگ های کربناته است. آهک دولومیتی همان سنگ کربنات کلسیم است که حاوی مقادیری منیزیم در ساختار خود می باشد. فرمول شیمیایی دولومیت به صورت کربنات کلسیم منیزیم و با ترکیب مولکولی CaMg(CO3)2 است. این ماده دارای کاربرد های مشابه دیگر انواع سنگ های کلسیمی نظیر کربنات کلسیم و سنگ آهک می باشد اما به دلیل خلوص پایین تر ، باید مقدار بیشتری از آن را استفاده کرد. این ترکیب معدنی با اسامی خاک دولومیتی ، آهک منیزیمی و dolostone هم معروف است.
کاربرد اصلی دولومیت ، همچون سنگ آهک در ساختمان سازی می باشد. همچنین می توان آن را در کوره های مخصوص در دمای بسیار بالایی حرارت داده و تا حد ممکن ناخالصی آن را جداسازی نمود. آهک تولید شده از دولومیت با نام آهک دولومیتی شناخته شده و به دلیل خلوص پایین تری که نسبت به آهک معمولی دارد ، قیمت آن ارزان بوده و به همین خاطر طرفداران زیادی در برخی صنایع همچون کشاورزی و پرورش دام و طیور دارد.
مشخصات فنی و شیمیایی و روش تولید
ساختار کریستالی دولومیت به صورت مثلثی و رومبوسه می باشد و در فرمول مولکولی آن ، منیزیم به میزان کم یا زیاد می تواند جایگزین یون کربنات شود. به دلیل وجود منیزیم ، سرعت انحلال دولومیت در اسید ، کمتر از سرعت انحلال کربنات کلسیم است. این ماده به رنگ های سفید ، خاکستری ، زرد ، صورتی و قهوه ای در طبیعت یافت می شود. هر چه میزان منیزیم در ترکیب آهک دولومیتی بیشتر می شود ، رنگ آن تمایل بیشتری به صورتی پیدا می کند و از این طریق می توان غلظت منیزیم آن را بررسی نمود. این ماده در طبیعت در ترکیب با آهن ، روی ، کبالت ، سرب و … یافت می شود.
ویژگی های دولومیت همچون آهک است و معمولا در بستر رود ها ، غار ها و دریا ها که مواد آلی زیادی در آنجا وجود دارد تشکیل می گردد. مواد آلی ، آن را در حضور گروه های کربوکسیل در ترکیب با ترکیبات منیزیمی تولید می کنند. این فرایند که در هر محیطی امکان ایجاد شدن دارد با نام دولومیتی شدن Dolomitization معروف است. عمل دولومیتی شدن به میزان فراوان در محیط های مرطوب و آبی کم عمقی که حاوی ترکیبات منیزیمی می باشد صورت می گیرد.
کاربرد دولومیت
همان طور که گفته شد ، سنگ دولومیت دارای کاربرد هایی همچون دیگر سنگ های کربناته رسوبی نظیر سنگ آهک ، کربنات کلسیم ، سنگ مرمر ، کلسیت و … است. برخی انواع این کانی از زیبایی چشم نوازی برخوردار بوده و به عنوان سنگ زینتی بکار می رود. آهک دولومیتی در کشاورزی هم به منظور تنظیم پی اچ و اسیدیته خاک به کار می رود و هم عناصر کلسیم و منیزیم مورد نیاز گیاهان را تامین می نماید.
دولومیت پخته شده پودری در تولید سیمان به میزان فراوانی به کار می رود. همچنین در صنعت ذوب آهن و فولاد سازی هم به دلیل قیمت ارزان ، جایگزین آهک تولید شده با کربنات کلسیم خالص می شود. در تولید شیشه ، کاشی ، سرامیک ، روی ، سرب و مس از این ماده استفاده می گردد. دولومیت یک منبع مناسب کلسیم و منیزیم در پرورش دام و طیور بوده و نوع فراوری شده آن خاصیت ضدعفونی کنندگی در این صنعت دارد.