سنگ آهک چیست
سنگ آهک یا لایم استون Limestone یک سنگ کربناته رسوبی است. آهک از ته نشین و فشرده شدن مواد کلسیمی آلی و شیمیایی در ته دریا و اقیانوس تشکیل می گردد. لایم استون دارای دو نوع اصلی می باشد که نوع اول به صورت کربنات کلسیم با فرمول شیمیایی CaCO3 و نوع دوم به شکل دولومیت با فرمول کربنات کلسیم منیزیم با فرمول ساختاری CaMg(CO3)2 ایجاد می شود. در حدود ده درصد از کل سنگ های رسوبی در کره زمین از نوع آهک است و محیط تشکیل آن معمولا در آب های کم عمق ، گرم و آرام می باشد. این سنگ از رسوب سخت پوستان ، حیوانات لاک دار ، میکروارگانیسم ها و مرجان ها بوجود می آید زیرا بخش سخت بدن این موجودات زنده از کلسیم ساخته شده است که پایه اصلی تولید آهک می باشد.
خانواده سنگ های کربنات کلسیم (کانی های کلسیمی) شامل کلسیت ، سنگ آهک و آراگونیت می شود که کلسیت از همه سخت تر ، آراگونیت از همه نرم تر و آهک از همه فراوان تر و پر کاربرد تر است. ساختار تشکیل سنگ آهك بر اساس محل و شرایط تولید می تواند از نوع کریستالی ، کلاستیک ، گرانول یا توده ای باشد. به سنگ هایی آهکی گفته می شود که حداقل حاوی پنجاه درصد کربنات کلسیم به فرم کلسیت باشند. این سنگ معدنی معمولا حاوی درصدی کانی های معدنی نظیر کوارتز ، فلداسپات ، خاک رس ، پیریت ، سیدریت و منیزیم هم است.
سنگ آهک و دیگر سنگ های رسوبی کربنات کلسیم معمولا به صورت لایه هایی افقی تشکیل می شوند. لایه اولیه پس از دیاژِنِز (بعد از نشست رسوب و قبل از دگرگون شدن آن) بستر سنگ را بوجود می آورد. بستر سنگ های آهکی معمولا نازک بوده و قدمت آنها به دوره زمین شناسی ژوراسیک یا کرتاسه می رسد. بستر سنگ آهک ممکن است به مقادیر کم یا زیاد افقی باشد که این عامل ، جریان حرکت آب در میان لایه های آن را کنترل می کند. سنگ آهک تا حدودی محلول است بخصوص در اسید های رقیق و یا آب حاوی گاز دی اکسید کربن ، به همین خاطر فرسایش هایی در ساختار آن وجود دارد.
انواع سنگ آهک
سنگ های آهکی و کربنات کلسیم با توجه به محل و نحوه شکل گیری دارای ویژگی های مختلف فیزیکی و شیمیایی هستند که به معرفی آنها می پردازیم.
سنگ گچ : نوعی آهک نرم با ساختمان بسیار پودری است که از سخت پوستان لاک دار و میکروارگانیسم های دریایی نظیر فرامینیفر ایجاد می شود.
کوکویینا : نوعی آهک سیمانی ضعیف است و از بقایای پوسته سخت پوستان در سواحلی که موج در آنها وجود دارد بوجود می آید.
سنگ آهک فسیلی : این نوع سنگ حاوی اشکال بسیار واضح و مشخص فسیلی از لاک ، اسکلت و ارگانیسم ها می باشد.
سنگ آهک چاپ سنگی : سنگ آهکی فشرده با ساختاری از سایز های ناهمگن است که در بستر سنگ ایجاد شده و به همین خاطر پس از جدا سازی دارای ظاهری بسیار صاف و مسطح می باشد. صاف بودن زیاد آن موجب شد تا در قرن هفدهم میلادی ، روشی برای چاپ تصاویر بر روی آن گسترش یابد.
سنگ آهکی اوولیتیک : نوعی آهک ایجاد شده بر پایه کربنات کلسیم اوولیتی (اشکال گرد ایجاد شده از ته نشینی شدن کربنات کلسیم بر بستر ماسه) است.
تراورتن : این نوع کانی آهکی از ته نشین شدن بخارات کربنات کلسیم در محل هایی نظیر غار ها بوجود می آید.
توفا : گونه ای سنگ آهک تشکیل شده از آب های حاوی مقادیر زیاد کربنات کلسیم می باشد که در چشمه های آب گرم و ساحل دریاچه ها ایجاد می شود.
تاریخچه استفاده از سنگ آهک در جهان
سنگ های آهکی از جمله مصالح اصلی مورد مصرف در ساخت و ساز است که در تمام نقاط جهان بکار رفته می رود. برای مثال اهرام ثلاثه مصر از سنگ آهکی ساخته شده اند. در کشور کانادا بسیاری از ساختمان ها در شهر کینگستون ایالت اونتاریو از این ماده تولید شده است بطوری که آن را شهر سنگ آهکی می نامند. زمانی در جزیره مالت تنها از سنگ کربنات کلسیم برای ساختمان سازی استفاده می نمودند و امروزه هم بسیاری از ساختمان ها و مجسمه ها را در این جزیره از همین سنگ می سازند.
ساکنان قدیمی قاره آمریکا در حدود 2000 سال قبل ، از آهک به دلیل مصرف راحت آن برای مجسمه سازی استفاده می کردند. تمدن مایا در مکزیک از سنگ آهك به دلیل شکل پذیری زیاد در ساخت سردیس های خود استفاده می نمودند. آنها همچنین این سنگ را به عنوان پانل تزئینی بر روی دیوار ها بکار می بردند. سنگ های کربنات کلسیم از جمله سنگ اهکی در قرون نوزدهم و بیستم بسیار مورد توجه بودند و از آنها در ساخت ایستگاه های قطار ، بانک ها و ساختمان ها استفاده زیادی می شد. همچنین صفحه ای نازک از آن را به اشکال مختلفی تراشیده و برای تزیین بنا ها بکار می بردند.
سنگ آهک به علت سختی ، ماندگاری بالا و در دسترس بودن همیشگی ، در اروپای قرون وسطی کاربرد زیادی جهت ساخت و ساز داشته است. بسیاری از کلیسا ها و قلعه ها در اروپا از این سنگ ساخته شده اند. “سنگ خرس” نام نوعی سنگ کربنات کلسیم آهکی است که در ساختمان های باستانی جنوب انگلیسی به وفور بکار رفته است. آثار فراوانی از سازه های باستانی ساخته شده از آهک در ایران وجود دارد. بخش هایی از بنای تخت جمشید در پرسپولیس با استفاده از این سنگ معدنی ساخته شده اند. همچنین در ساخت بسیاری از پل ها و بنا های گوناگون در شهر های مختلف کشور از سنگ آهک استفاده شده است.
کاربرد سنگ آهک
امروزه این سنگ کاربرد های فراوانی دارد ولی در صورتی که بخوبی کوبیده و پودر شده باشد. سنگ و صخره های بزرگ کارایی زیادی ندارند (مگر در امور ساختمانی) ولی پودر سنگ آهک دارای مصارف بسیار گسترده ای است که به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
فولادسازی : پودر آهک در فرایند تولید فولاد به کوره های ذوب آهن افزوده می شود تا با ناخالصی ها ترکیب شده و آنها را از ترکیب فولاد خارج نماید.
تولید سیمان : برای تولید سیمان ، آهک پخته شده در کوره را با مواد دیگری نظیر ماسه ، خاک رس و سیلیس ترکیب کرده و حرارت می دهند.
کشاورزی : پودر سنگ آهک در کشاورزی به دلیل دارا بودن خاصیت قلیایی ، یک ماده مناسب جهت تحصحیح پی اچ و خنثی کردن اسید های موجود در خاک است.
خوراک دام و طیور : حیوانات برای ساخت استخوان ، تولید شیر ، تخم مرغ و انجام فعالیت های زیستی خود نیازمند کلسیم هستند. سنگ های کربنات کلسیم نظیر آهک حاوی مقادیر زیادی کلسیم قابل جذب می باشد که در تغذیه دام و طیور کاربرد دارد.
تقویت دیواره معادن : پودر خاک سنگ آهک را به دیواره های معادن ذغال سنگ اسپری می کنند که این کار موجب افزایش مقاومت دیواره های معدن در مقابل ریزش می شود. همچنین خطر ناشی از انفجار و اشتعال در معادن را نیز کاهش می دهد.
فیلر : سنگ های کربنات کلسیم بهترین ماده فیلر برای تولید محصولات مصرفی نظیر لاستیک ، چسب ، خمیر دندان ، جوهر و پلیمر های پلاستیک مانند PVC هستند.
صنعت نفت : در صنعت نفت و پتروشیمی و دیگر صنایع آلاینده که زغال سنگ می سوزانند ، از محلول تهیه شده از آهک جهت جذب گاز های سمی استفاده می شود.
فروش سنگ آهک
گروه پارس شیمی به عنوان بزرگترین تولید کننده کربنات کلسیم و انواع آهک در کشور ، سابقه طولانی در تولید ، فراوری و عرضه محصولات معدنی به صنایع و مشاغل مختلف در کشور دارد. همچنین فعالیت گسترده ای با تجار و بازرگانان گرامی به منظور صادرات این محصولات به کشور های همسایه انجام می گیرد. جهت خرید آهک و انواع سنگ های کربنات کلسیم با ما تماس حاصل نمایید.
منابع