واکنش کربنات کلسیم و سرکه یکی از آزمایشات ساده و رایج در شیمی است که در بسیاری از دروس مدارس هم به آن پرداخته می شود. برای مثال کلسیم کربنات در واکنش با سرکه علوم هشتم یکی از این دروس است. در صورتی که کربنات کلسیم یا همان سنگ آهک را در داخل سرکه وارد کنیم ، یک واکنش شیمیایی انجام خواهد شد. این واکنش شیمیایی به نام واکنش اسید و باز معروف است چون سرکه یکی از ترکیبات اسید استیک می باشد و کربنات کلسیم نیز ماده ای بازی (قلیایی) است.
واکنش کلسیم کربنات و سرکه یک واکنش گرمازا بوده و به همین خاطر با ایجاد حباب همراه است. این واکنش یک واکنش شیمیایی است یعنی هر دو ماده به مواد دیگری تبدیل می شوند که از نظر فرمول ساختار با مواد اولیه تفاوت دارند.
کربنات کلسیم در چه موادی وجود دارد؟
مواد زیادی از کربنات کلسیم تشکیل شده اند که از آن جمله می توان به سنگ آهک ، سنگ مرمر ، قرص های کلسیم ، پوست تخم مرغ و سایر پرندگان ، استخوان بدن موجودات زنده ، پوسته حلزون و صدف اشاره کرد. این مواد همگی از کلسیم کربنات ساخته شده اند. برای انجام آزمایش کلسیم کربنات در واکنش با سرکه می توانیم از این مواد استفاده نماییم.
روش انجام آزمایش کلسیم کربنات در واکنش با سرکه علوم هشتم
- مقداری پوست تخم مرغ یا قرص ضد اسید معده یا صدف را به برای این آزمایش انتخاب کنید. می توانید آن را بکوبید و یا به صورت سالم استفاده نمایید.
- مقداری سرکه را در یک لیوان بریزید. برای اینکه بهتر نتیجه حل شدن کربنات کلسیم را ببینید ، بهتر است یک لیوان آب هم به عنوان شاهد در کنار لیوان سرکه قرار دهید.
- نصف مواد کربنات کلسیم خود را در لیوان سرکه و نصف دیگر را در لیوان آب بریزید و نتیجه را مشاهده نمایید.
نتیجه واکنش کلسیم کربنات و سرکه (اسید استیک) و مواد حاصل
سرکه همان اسید استیک رقیق بوده و کربنات کلسیم یک ماده قلیایی قوی است. در زمان واکنش اسید و باز ، حرارت تولید می شود که در نتیجه به صورت حباب در محلول آن را می بینیم. نتیجه ترکیب اسید و باز ، تجزیه کربنات کلسیم و تولید نمک (موادی که از نظر یونی به تعادل رسیده اند و از نظر الکتریکی خنثی هستند) به همراه آب است.
همان طور که قبلا گفتیم ، در نتیجه انجام واکنش شیمیایی ، مواد اولیه به ترکیبات جدیدی تبدیل می گردد. کلسیم کربنات در واکنش با سرکه که یک واکنش اسید باز معروف است به مواد دیگری تبدیل خواهند شد. در این معادله ، سنگ آهک (کربنات کلسیم) با فرمول شیمیایی CaCO3 در واکنش با سرکه (استیک اسید) با فرمول 2CH3COOH به نمک کلسیمی استات کلسیم با فرمول Ca(CH3COO)2 و آب معمولی H2O تغییر می کنند و گاز دی اکسید کربن CO2 موجود در کربنات کلسیم نیز آزاد می شود. معادله واکنش به صورت زیر است:
CaCO3 + 2CH3COOH → Ca(CH3COO)2 + H2O + CO2
منابع استفاده شده در نگارش این مطلب
- وبگاه جامعه شیمی آمریکا
- وبگاه sciencing.com